Их түүхээ сөхөж уншаад агуу өвөг дээдсээрээ бахархан омогшдоггүй монгол хун гэж үгүй биз ээ. Түүхэнд мартагдах ёсгүй хүмүүс бий гэдэгтэй ч санал нийлэх биз. Тэдний нэг нь Эзэн Чингис хааны минь удам,   өршөөлт   хаан   Өгөдэйн   ач   хөвүүн   Хашины Хайду юм.  Их өвөг Чингисийн зарлигийг хуульчлан дагаж,   Монголоо   монголоор   нь   авч   үлдэх   гэсэн түүний нэгэн насны тэмцлийг хойч үеийн бид мартах учиргүй   билээ.   Мөн   эцгийнхээ   баруун   гар   болон тэмцэж явсан эрэмгий дайчин, бөх гүнж хэмээн олонд алдаршсан   Хотолан   чаха   /Хотол   цагаан/   хэмээх үзэсгэлэнт   охины   дуулиантай   амьдрал   ард   түмний дунд олон зууны турш домог болон яригдсаар иржээ. Алдуурсан    унага    шиг    хульжин    одсон    он

жилүүдийн тоосон дундаас тодрон үзэгдэх агуу хаан эцэг,   үзэсгэлэнт  гүнж хоёрын  үнэн  түүхийг  өөрийн олж цуглуулсан бодит баримтад тулгуурлан туурвихыг зорилоо. Эрхэм уншигч таны мэргэн оюунд толилуулахаар энэхуу бүтээлээ өргөн барив.